Fotografie

Talrijke dorpjes hebben reeds moeten wijken voor de uitbreiding van de haven van Antwerpen. Toen het Deurganckdok er kwam (met veel moeite, moet ik zeggen) was het lot van Doel eigenlijk verzegeld: het dorpje was min-of-meer onleefbaar geworden, omgeven door de kerncentrale in het noorden, de Schelde in het oosten en een enorme dijk in het zuiden. Het dorpje was praktisch afgesloten van de buitenwereld. Wat vroeger een leuke wandeling was, een fietstocht over de dijken tot in het nabijgelegen Kallo werd een levensgevaarlijke hindernissenparcours langs de expressweg, waar de hongaarse containervrachtwagens doorlopend voorbijrazen. Prikkeldraad verspert het pittoreske fietspad dat nu over industrieterrein loopt. Doel wordt een eilandje dat enkel nog bezocht wordt door ramptoeristen en groene politici. Deze laatste vooral als er televisiecamera's in de buurt zijn. Maar om een broodje of de krant te kopen moet je 10 km omrijden. Nu moet het Saeftinghedok er komen, op de plaats van Doel. Waarom eigenlijk? Omdat door compromissen à la Vlaams de Deurganckdok niet breed genoeg gebouwd werd. De schepen kunnen in het dok niet draaien en moeten uit het dok getrokken worden, wat natuurlijk veel tijd en geld kost.

Te klein voor containerschepen: de haven van Doel

In de jaren '60 wist iedereen al dat het dorpje moest verdwijnen. Nieuwe bouwvergunningen werden niet meer afgeleverd en de bevolking begon terug te lopen. Doel ging een stille dood sterven. Het schooltje telde slechts een paar kinderen en moest de deuren sluiten.

Het Doeldok werd gebouwd volgens de opvattingen van de jaren '60, en toen het klaar was, was het al totaal achterhaald. Het dok werd gemaakt voor tankers (dus met schuine kaaimuren en overslag via pijpleidingen). Het Doeldok werd dan ook nooit officieel ingehuldigd, want toen die klaar was had de petrochemie geen interesse. Een deel van het Doeldok werd gedempt (wat terug enorme kosten met zich mee bracht). Het Doeldok wordt weinig gebruikt omdat de schepen geen directe toegang hebben (ze moeten eerst een sluis passeren). Het Doeldok heeft daarom slechts één aansluitpunt voor schepen. Het Saeftinghedok zou zoals het Deurganckdok in directe verbinding staan met de Schelde, wat een snelle transit mogelijk zou maken, ideaal voor containerschepen.

Maar dan kwamen de groene politici aan de macht (één van de meest nefaste gevolgen van de dioxinecrisis), en Doel fleurde weer op. Bouwen werd opnieuw mogelijk (een toppunt voor groene politici: akkerland gebruiken voor de uitbreiding van de dorpskern!) De grote villa's langs de hoofdweg (Engelsesteenweg) zijn gebouwd ten tijde van de groezelige politici. De kerk werd gerestaureerd, de openbare gebouwen werden in het nieuw gezet. Geld in overvloed! Het zilverfonds moest maar effe wachten, daar kan je toch geen stemmen mee winnen.

Het heeft één termijn geduurd, en dan zat agalev weer in de oppositie en alle beloftes werden van tafel geveegd. Maar Doel werd een hype. Er kwam zelfs een boek van Suske en Wiske uit over het dorpje ("het verdronken land").

En nu is de situatie echt schrijnend. Er wordt geld en energie in een bodemloze put gestort. De terreinen van de school en van de kerk worden nog wekelijks onderhouden. De grasperken zien er mooier uit dan die in menig plattelandsdorp. De bus komt ieder uur langs. Alle scholen zouden gebouwen willen hebben zoals de schoolinfrastructuur van Doel! (om nog niet te spreken van de heuse, zij het prehistorische sirènes op het dak, die de lokale populatie moesten waarschuwen voor een meltdown van de nabijgelegen kernreaktor). Het enige dat ontbreekt is een zone dertig, een teken dat de school gesloten werd vòòr de verplichte invoering ervan. En toch, de school ziet er uit alsof er volgende week opnieuw 550 leerlingen op de speelplaats aanwezig zullen zijn. Kunnen we met de brandblusser spelen, hé Diego! Iedere zondag komen er duizenden (ramp)toeristen en de overgebleven horecazaken maken woekerwinsten (zelfs met 21% BTW). Vreemd dat er nog geen parkeerautomaten geplaatst werden. Maar de laatste bewoners weten niet meer of ze nog kunnen blijven of moeten verhuizen. In het kerkhof zijn alle graftombes van verse bloemen voorzien en grondig opgepoetst, je zou er op kunnen eten (en dat doen de toeristen trouwens ook).

De grote villabezitters hebben waar voor hun geld gekozen en zijn allemaal vertrokken (hoeveel heeft deze vrijwillige onteigening niet gekost aan de belastingsbetaler? En waarom, als het Saeftinghedok toch niet gebouwd zal worden?) De grote villa's langs de Engelsesteenweg hebben massa's geld gekost (100 jaar lang al mijn loon op een spaarboekje en op het einde nog niet genoeg om zo'n kast van een villa te kopen). Blauwe marmer in de gang. Gele marmer in de living. Roze marmer in de slaapkamer en iets groenachtig in de badkamer. Badkamers en toiletten op ieder verdiep (smetvrees?). Waarschijnlijk nooit bewoond geweest: je plaatst niet overal marmer uit Italië en dan een TL lamp (5€ in de Gamma) in de living. De keukenkasten zijn van teakhout maar hebben nog geen klink. De technische ruimte waar alle leidingen toekomen is groter dan een modaal appartement. Hoeveel heeft dat de belastingsbetaler niet gekost, deze "vrijwillige onteigening" (om nog groter en luxueuzer te bouwen in Sint-Martens Latem).

Maar er zijn een paar mensen die niet wegwillen. Voorlopig nog. Een slippertje. Een botsing tegen een verlichtingspaal in de Dreefstraat en gans Doel zit zonder stroom (een toppunt: wonen op één kilometer van de kerncentrale die 45% van België van stroom voorziet en zelf in het donker zitten!). De boete voor de chauffeur en de herstellingen aan de auto worden met de glimlach door de Maatschappij voor Grond en Industrialisatiebeleid betaald. De herstellingen aan de verlichtingspaal laten echter op zich wachten. Door een kleine onachtzaamheid komt er 11.000V op de straatkabel. Tja, met al die leidingen in de lucht, je zou voor minder missen.

En dit is typisch voor de belgische situatie. Een “compromis à la Belge” is het niet, want de walen hebben hier niets te zeggen. De “compromis à la flamande” is nog veel erger, en zoals bij de carbonnades zit er bier in het spe/ul. De compromis à la flamande gebeurt ongeveer zo: er moet een dok aangelegd worden, of een tunnel gegraven, of een windturbinepark gebouwd, of nog iets anders, maakt eigenlijk niets uit. Een plan wordt opgesteld, laten we het maar plan A noemen. De inkt is nog niet droog (of afgekoeld in het geval van een laserprinter) of er rijzen talrijke bezwaren. Iedereen heeft bezwaren, en iedereen vindt plan A ongeschikt. De regering wankelt, valt juist niet (of juist wel?) Er komt een nieuwe regering en plan B wordt opgesteld. Maar het is ook maar een plan B, inderhaast opgesteld en er zijn meer tegenstanders van plan B dan van plan A. Plan C (met de C van compromis) wordt geprezen als zijnde de beste oplossing, en voorwaar, iedereen is er voor. Maar plan C is onuitvoerbaar, er zit geen geld meer in de schatkist. De tering wordt naar de nering gezet en ambities worden teruggeschoefd. Met het overgebleven geld worden er een paar mensen onteigend, men weet maar nooit. Pour faire bonne mesure. Maar de straten worden nog steeds onderhouden en de grasperken wekelijks gemaaid.

We hebben nu talrijke groepen met ontelbare splinterbrigades. De ene wilt plan D (Dehaene gooide zijn politiek en natuurkundig gewicht even in de strijd), dan kwam er plan E (van Economie, de kleinere broer van plan C). De andere wilt een volledig nieuw plan, plan F dat rekening zou houden met de bezwaren van de milieu-activisten (bijgenaamd het Fuck-you plan dat totaal onbetaalbaar en onuitvoerbaar zou blijken). Een derde groep wilt dat er niets gebeurt (plan zero), een vierde groep wilt terug naar de beginsituatie (plan min één), een vijfde groep komt met plan G uit, een opvolger van plan whatever, maar aangepast aan de verslechterde economische situatie.

Een volgende groep wilt van Doel een openluchtmuseum maken (plan H). Maakt kans, nu dat er toch geen echt levende inwoners meer zijn en de economische terugval de noodzaak van plan A, B, C, D, E, F en zelfs G op losse schroeven zet. Ook het feit dat de bataviërs nooit de Oosterschelde zullen uitdiepen speelt hier een rol. Afspraken? We hebben een precedent: de Ijzeren Rijn dat nog steeds niet in gebruik is. Ook hier worden de groene jongens als marionet gebruikt om de haven van Rotterdam te beschermen: het tracé loopt gedeeltelijk door een natuurgebied. Wat ze wel vergeten te vermelden is dat de Ijzeren Rijn dagelijks evenveel kan vervoeren als 1500 vrachtwagens. Om een idee te geven: 1500 vrachtwagens, da's een doorlopende file van Antwerpen tot Brussel.

Van Doel een openluchtmuseum maken zou misschien meer geld opbrengen (BTW en bedrijfsvoorheffing) dan het Saeftinghedok waarvoor nog eeuwen gevochten moet worden. Ik zal de inauguratie ervan in ieder geval niet meer meemaken.

Plan I (Doel moet dicht) maakt ondertussen grote kansen om gerealiseerd te worden: iedereen is immers tegen, maar voor plan I (“Ikke ben de baas”) is juist geld genoeg over: een dikke prikkeldraad rond het gebied en alles laten rotten. Carthago delenda est. Zout hoeft niet eens gestrooid te worden. Bekaert is beter dan Akzo.

En zo is de Thortonbank maar half-volbouwd (zelfs niet!) en zal het door de gedwongen kleinschaligheid NOOIT rendabel kunnen zijn. De wind-kilowatt kost ettelijke keren meer dan de atoomkilowatt. En zo weten de Antwerpenaren nog steeds niet of het een brug of een tunnel wordt (het zal niets worden, maar de vlaming zal wel moeten betalen voor ettelijke half-afgewerkte bouwwerken, kilometerlange dossiers, commissies, steekpenningen, volksraadplegingen en onteigeningen). En zo wordt Vlaanderen belachelijk gemaakt. Niet verwonderlijk dat Nederland de Schelde niet wilt uitdiepen. Waarom zouden ze dat moeten doen? De Vlamingen komen zelfs niet onderling overeen!

Ondertussen heb ik gehoord dat het uitdiepen van de Oosterschelde in een “stroomversnelling” is geraakt. Tja, als je jaren ter plaatse zit te trapelen is ieder nieuws een heuse stroomversnelling. In ruil zou een stuk polder opnieuw onder water gezet moeten worden. Wat een koehandel is dat wel? Het is alsof men voor de uitbreiding van de haven van Zeebrugge men een stukje historisch Brugge onder water zou moeten zetten. Een realistische kijk op de wereld hebben de groene jongens nooit gehad.

Er loopt meer volk rond in Doel dan er dieren in de Zoo van Antwerpen zijn. En de toegang is overal gratis. Geen file naar Knokke-le-Zoute! Geen geld in de parkeerautomaat! Vandaag gaan we naar Doël.

Eigenlijk had men moeten doen wat men al heel lang van plan was te doen: plan A, dus. Het plan dat opgesteld werd met goede bedoelingen, zonder dat politiek opportunisme zich ermee moeidde. Maar zal die ooit uitgevoerd worden? De bouw van het Deurganckdok werd meermalen stilgelegd, en toen waren er geen hoeves en kerkgebouwen die zonodig gered moesten worden! Met al het geld dat uitgespaard zou zijn geweest aan zit- en steekpenningen, vergaderingen, perscommuniqués, volksraadplegingen, informatiesessies, bouwvergunningen en onteigeningen, verkiezingen en advokaten,... had men het hele dorp steen per steen kunnen weghalen en ergens in Gent neerpoten (Doel hoort bij Oost-Vlaanderen, niet Antwerpen).

Uiteindelijk is het dankzij de kerncentrale dat Doel gered zal worden: het Saeftinghedok mag niet gebouwd worden omdat die te dicht bij de kerncentrale ligt. Men zou daarom kunnen denken dat de klucht eindelijk gedaan zou zijn, maar neen: waarom worden de bewoners nog steeds onder druk gezet om hun huis te verlaten? Waarom vervalt het woonrecht op 1 september (verlengd tot 1 oktober)? Het Saeftinghedok zal er niet komen, maar geen nood, men heeft al een nieuw mega-plan: de grond ophopen en er een containerterminal van maken. Er is geen zinnige reden voor een dergelijke afbraakwoede. Alsof er niet genoeg ongebruikte industrieterreinen over zijn in de omgeving! Een containerpark moet niet noodzakelijk tegen de Schelde gebouwd worden, als er toch geen dok komt!

En hebben jullie het ook gehoord? De Lange Wapper brug werd door de antwerpenaren weggestemd. Het is niet een motie van wantrouwen tegenover de Lange Wapper, maar tegenover de politici die de boel volledig verziekt hebben. Voor wat mochten de Antwerpenaren stemmen? Voor de Lange Wapper of tegen! Alternatieve trajecten mochten niet in de stemming opgenomen worden. De volksraadpleging was wel verplicht omdat er voldoende handtekeningen verzameld werden. Maar om de door het volk opgelegde raadpleging zo nutteloos mogelijk te maken hebben de politici een stomme vraag gesteld in plaats van een constructieve vraag. Naar alle waarschijnlijkheid is de ring van Antwerpen nog niet afgerond eind 2099.

Laat jullie deelname aan deze dag een steun zijn voor de overblijvende inwoners, geen ramptoerisme.

Update 2018:
Het is niet meer mogelijk het dorp te bereiken als je niet in de gemeente woont. De identiteit van de bezoekers wordt gecontroleerd, je identiteitskaart moet ingelezen worden vooraleer je binnen mag. De terreinen zijn ondertussen allemaal eigendom van een investeringsmaatschappij. Dit werd gedaan om het drugstoerisme tegen te gaan.

Uddate 2021:
Het is nu niet meer de bedoeling het dorp af te breken, maar wat er precies met Doel moet gebeuren weet niemand meer. Toegangscontrole is er nog altijd. Het dorp is minder interessant geworden: enorm veel toeristen die communiefoto's in de straten nemen, maar voor de rest is het rebelse er volledig uit. De burgemeester van Beveren vraagt aan de toeristen om uit het dorp te blijven.