Als de batterijen correct gebruikt worden gaan ze langer mee. Hier worden er een paar tips gegeven om de batterijen (zowel oplaadbaar als niet) zo lang mogelijk te laten meegaan.
Niet-oplaadbare batterijen
Tegenwoordig bestaat er slechts één type niet-oplaadbare batterij voor algemeen gebruik: de alkaline batterij. De ouderwetse saline batterij is nagenoeg volledig van de markt verdwenen wegens volgende minpunten:- Bewaart meestal niet lang: twee jaar na fabricagedatum is de batterij nagenoeg onbruikbaar geworden
- Lekt als de batterij leeg is: de buitenmantel bestaat uit zink dat als electroliet dient en opgevreten wordt
- Hoge inwendige weerstand waardoor zware gebruikers (digitale fototoestellen, flitsers) niet gevoed kunnen worden
Saline batterijen bestaan er ook in speciale uitvoeringen waarbij de gebruikte materialen extra zuiver zijn. Deze batterijen gaan gemakkelijk 10 jaar mee maar worden niet meer geproduceerd.
Niet-oplaadbare batterijen (ook wel primaire batterijen genoemd) worden best gebruikt in toestellen die weinig stroom verbruiken: klokradio's, afstandbedieningen, taslampen en dergelijk. Niet oplaadbare batterijen kunnen ook middelmatige gebruikers voeden (ghetto-blasters en dergelijke), maar bij regelmatig gebruik kiest men beter voor oplaadbare batterijen wegens de kost. Primaire batterijen zijn niet geschikt voor zware gebruikers zoals digitale fototoestellen. De batterijen kunnen de nodige stroom niet leveren, waardoor het toestel uitvalt, zelfs al is de batterij nog niet leeg. Nadien kan deze "lege batterij" nog een jaar in een afstandsbediening gebruikt worden.
De meeste primaire batterijen kunnen opnieuw opgeladen worden zolang ze niet totaal ontladen werden. Gebruik daarvoor een trage lader. Het aantal keren laden is beperkt en hangt af van de mate van ontlading. Gaandeweg wordt de inwendige weerstand hoger en hoger waardoor de batterij uiteindelijk onbruikbaar wordt.
Een 10-tal jaren geleden kende men de opmars van de primaire lithium batterij (lithium ijzer disulfide LiFeS2), foto rechts
Deze batterij heeft dezelfde vorm en spanning als de gewone primaire batterij (AA-formaat) maar kan een extreem hoge stroom leveren en gaat bijzonder lang mee. Een dergelijke batterij wordt nu al 9 jaar gebruikt in een klok en een afstandsbediening thuis. De bedoeling van deze batterijen is altijd gebruiksklaar te zijn (bijvoorbeeld in een taslamp in de wagen, als reserve batterijen voor de flitser). Het aantal winkels dat deze batterijen in stock heeft is beperkt. De type-aanduiding is FR6 voor dergelijke lithium batterijen (LR6 voor alkaline).
Nickel varianten
- Gebruik geen oplaadbare batterijen in kleine verbruikers zoals klokken en afstandsbedieningen: deze verliezen hun lading en zijn leeg na een maand, zelf al heb je de afstandsbediening niet gebruikt.
- LSD-batterijen zijn in dat opzicht beter, maar de lage 1.2V spanning is vaak te laag om de leds te doen oplichten of om het horloge-mechaniek aan te drijven.
- Oplaadbare batterijen zijn ideaal voor grote verbruikers (fototoestellen, flitsers, speelgoed), want bij een alkaline batterij zakt de spanning snel onder de 1.2V bij een zware belasting. De oplaadbare batterij behoudt zijn spanning echter ongeacht de belasting, en dit tot de cel volledig leeg is.
De originele nickel-cadmium oplaadbare batterijen zijn van de markt verdwenen wegens het gebruik van het giftige cadmium. Deze eerste batterijen hadden trouwens een beperkte capaciteit, last van het geheugen-effekt, maar konden extreem hoge stromen leveren.
De nickel-metaalhydride batterij is in de plaats gekomen. Tegenwoordig is de capaciteit 5× hoger dan een gelijkaardige Ni-Cd batterij. Deze batterijen hebben nauwelijks last van het geheugen-effekt maar verliezen hun lading. Dit effekt wordt versterkt door hogere temperaturen. Na een maand heeft een Ni-MH batterij nagenoeg al zijn capaciteit verloren.
Ni-MH batterijen hebben de neiging lui te worden. Als de batterij lange tijd niet gebruikt is geweest, is het aangeraden de batterij volledig op te laden, te ontladen en dan opnieuw op te laden (conditioneren van de batterij). Dan is de batterij weer in topvorm. Deze cyclus duurt 24 uur.
- De levensduur van de batterij gaat achteruit als die overladen wordt. Gebruik geen supersnelle laders, deze beschadigen de batterij. Opnieuw een laadcyclus starten als de batterij reeds geladen is is ook funest.
- Gebruik nooit verschillende sets batterijen door elkaar, want de ene kan geladen zijn terwijl de andere leeg is.
- Als de batterij warm wordt is dit een teken dat de toegevoerde electrische energie niet opgeslagen kan worden. De batterij begint te gassen en de veiligheidsventiel gaat open waardoor electroliet verloren gaat.
- Trage laders (laadstroom 0.1× à 0.3× de nominale capaciteit) zijn ideaal. De batterijen zijn dan in 14 uur of 4-5 uur geladen. Overladen is hier minder gevaarlijk, want het gas heeft genoeg tijd om zich weer te binden aan het electroliet en ontsnapt niet.
Het grootste probleem van NiMH batterijen is dat ze hun lading verliezen. Na een maand is een opgeladen batterij nagenoeg leeg. Een nieuwe reeks batterijen (Panasonic Infinium, GP Recyko en Sanyo Eneloop) gebruiken een andere fabrikagetechniek en samenstelling waardoor de lading beter bewaard blijft. Deze batterijen worden zelfs geladen verkocht: je kan ze direkt in je fototoestel gebruiken. Hier staat er een test van LSD accus (low Self Discharge).
Batterijen egaliseren
Het probleem is het volgende: je hebt een hoopje batterijen waarvan je niet goed weet of ze geladen zijn of niet. Uitmeten met een voltmeter heeft weinig zin, want alle batterijen hebben een klemspanning van een beetje meer dan 1.2V, ongeacht de lading. Er bestaan dure laders die iedere batterij apart analyseren en individueel opladen. Als je vaak batterijen gebruikt is dit een must (stobist met meerdere flitsers), maar voor occasioneel gebruik een beetje een overkill.
Geladen en lege batterijen door elkaar gebruiken heeft als gevolg dat de spanning snel zal terugvallen en het aangesloten toestel uitgeschakeld zal worden (bijvoorbeeld: electronische flitser met batterij-controle). Apparaten die niet over een batterij-controle beschikken (bijvoorbeeld een taslamp) zullen de lege batterijen nog verder ontladen. Te ver ontladen (beneden 0.9V) is dodelijk voor de batterij.
Geladen en lege batterijen door elkaar opladen is eveneens nefast: de reeds geladen batterijen zullen overladen worden. Deze batterijen zullen een deel van hun electroliet verliezen (gassen) met als gevolg een sterke capaciteitsverlies.
Maar er bestaat een goedkope oplossing: de eenvoudige trage batterijlader (foto rechts). Die laadt de batterijen met een lage stroom (typisch 50mA voor oude laders). Deze laadstroom is volkomen onschuldig, zelfs voor een reeds geladen batterij: de gassen die onstaan als de batterij overladen wordt hebben de tijd om zich te recombineren. Omdat de laadstroom zo laag is, wordt de batterij zelfs niet warm. Het laden van een volledig lege batterij van 2000mA duurt hierbij 56 uur of meer dan twee dagen. Na die twee dagen zijn alle batterijen maximaal geladen, ze zijn opnieuw geëquilibreerd of geëgaliseerd. Verder laden heeft geen zin, want een constante lage laadstroom kan interne kristallen in de batterij doen onstaan. Deze kristallen die niet meer scheikundig aktief zijn verminderen de capaciteit en kunnen zelfs een interne kortsluiting veroorzaken.
Lithium batterijen
Lithiumbatterijen in al zijn vormen (polymeren) kunnen enkel geladen worden met aangepaste laders (eveneens gebaseerd op de float charge, maar met een celspanning aangepast aan die van de lithiumcel). Lithiumbatterijen hebben een hoge energiedensiteit, maar kunnen slechts een beperkt aantal keren opgeladen worden. De levensduur van de batterij is ook beperkt. Om de batterij zo lang te laten meegaan, bewaar de batterij in een half-geladen toestand (opladen als de batterij een tijdje niet gebruikt wordt), buiten het toestel en op een koude plaats.Het is niet interessant een aantal reserve-batterijen te kopen samen met de aanschaf van een toestel. De niet-gebruikte batterijen verslijten nagenoeg evensnel als de gebruikte batterij. Wel is het interessant van over een tweede batterij te kunnen beschikken, maar beide batterijen moeten door elkaar gebruikt worden.
Lithium batterijen houden niet van de stress en van de warmte. De batterijen gaan minder lang mee als ze complete cycussen maken (volledig opladen en gebruiken tot de batterij leeg is). Het is beter de batterij opnieuw te laden na gebruik en de batterij niet permanent op de lader laten. Bij een laptop is het aangeraden de batterij van het toestel te halen als die niet gebruikt wordt (minder warmte en geen kans op overladen).
Normaal kan de laadspanning (en dus het laadniveau waarbij de lader uitgeschakeld wordt) niet ingesteld worden, behalve bij bepaalde notebooks. Als je de notebook computer slechts sporadisch op batterij gebruikt wordt (de rest van de tijd werkt de notebook op netspanning), dan is het beter de batterij niet tot 100% te laden. De maximale laadspanning kan gemakkelijk ingesteld worden. Je kan dus kiezen tussen een langere levensduur van de accupack, of een hogere capaciteit (werkingsduur van het apparaat).
Batterijen voor fietslampen
De fietslampen met led-verlichting verbruiken zeer weinig. Een batterijset gaat gemakkelijk meer dan een maand mee (gebruik één uur per dag). In dit geval speelt de zelfontlading een grotere rol dan het verbruik van de lampen zelf. Het gebruik van batterijen met een lage zelf-ontlading (batterijen "klaar voor gebruik") is hier aangewezen.Door de batterij correct te gebruiken kan je een langere levensduur bereiken
Lithium ijzer disulfide LiFeS2 batterij
“LSD” (low self discharde)
Deze oplaadbare batterijen
verliezen hun lading niet
Lood batterijen
Deze batterijen moeten altijd in geladen toestand bewaard worden (minstens om de 6 maanden laden). De laders zijn specifieke laders (float charge) die niet voor andere toepassingen gebruikt kunnen worden. Na gebruik moet de batterij direkt weer opgeladen worden. Loodbatterijen mogen constant aangesloten blijven op een aangepaste lader, en daarom worden ze ook gebruikt in noodvoedingen. In het beste geval gaan de batterijen 8 jaar mee (correct afgeregelde lader, niet volledig laten leeglopen).
Deze batterijen houden niet van sterke ontladingen. Bij het onladen vergroot het volume van de actieve massa en bij het laden krimpt het volume weer. Daardoor kan er aktief materiaal uit de platen loskomen. Dit effekt is sterker aanwezig bij startbatterijen en minder bij batterijen voor noodvoedingen (gel accus). In het algemeen is het aangeraden loodaccus niet lager dan 80% van de nominale capaciteit te ontladen.
