Fotografie

Ik kreeg laatst een vraag van een collega fotograaf waarom de foto's die er zo helder en contrastrijk uitzien op zijn monitor er zo flets uitzien op een webpresentatie.

Een vraag ontvangen via facebook (tja, dat kan tegenwoordig ook!): De foto's op mijn gecalibreerde computerscherm zien er perfekt uit: scherp, heldere kleuren, contrastrijk. Plaats ik dezelfde foto's op een website, dan zien ze d'er flets uit... Ik gebruik het jpeg formaat met een beperkte compressie (kwaliteitsniveau "hoog")

Hoewel dezelfde basistechniek gebruikt wordt (additieve kleurmenging) is de ene JPEG de andere niet. In dit geval heeft het te maken met de kleurruimte.

De helderheidsniveau's van de drie primaire kleuren (rood, groen en blauw) worden omgezet naar een numerieke waarde, gaande van 0 (donker) tot 255 (helder). Maar het ene groen is het andere niet (de ene neigt naar saladegroen, de andere naar legergroen om het extreem voor te stellen), en de referentiewaarden voor "rood" en "blauw" zijn ook verschillend.

De volgende grafiek toont alle mogelijke kleuren. Dit zijn doorlopende kleuren, dat wil zeggen dat er tussen iedere kleur nog een fijnere nuance bestaat. Het spectrum is continu. Een computer kan daarmee echter niet werken. Er worden drie referentiepunten gekozen (rood, groen en blauw): dit zijn de hoekpunten van de verschillende driehoeken. Kleuren worden voorgesteld door de drie kleuren in een bepaalde verhouding te mengen (dan bekom je een kleur binnen de referentiekader). Kleuren die buiten de driehoek vallen kunnen niet exact voorgesteld worden.

Voor de normale gebruiker zijn er 2 kleurruimtes (zeg maar digitalisatietabellen) van belang; sRGB (System-RGB) en aRGB (Adobe-RGB). Het CMYK model wordt gebruikt bij het printen en is gebaseerd op subtractieve kleurmenging.

Met betere digitale fototoestellen volstaat sRGB niet meer. Het fototoestel heeft een grotere dynamiek dan hetgeen sRGB aankan: vaak levert het fototoestel een beeld met een dynamiek van 14 bits (15000 helderheidsniveaus per kleur) terwijl het JPEG formaat maar 8 bits heeft (256 helderheidsniveaus per kleur). Een oplossing is te werken in RAW modus, maar dit formaat is niet gestandardiseerd.

Het voornaamste probleem is echter dat de kleurruimte te klein is voor zeer praktische toepassingen zoals het printen: de CMYK-kleurruimte bevat tinten die niet weergegeven kunnen worden in sRGB. Zuivere cyan, groen en geel zitten buiten de sRGB driehoek, maar wel binnen de aRGB ruimte.

De betere fototoestellen kunnen de foto's opslaan in s-RGB of a-RGB (opslag in JPEG). Bij opslag in RAW is dit niet relevant.

De gebruikte kleurruimte is aanwezig in de meta-data, maar een aantal programma's kan deze meta-data niet verwerken.

Internet browsers (en internet explorer in het bijzonder) zien niet dat een bestand in aRGB is opgeslagen.

Zelfs bij browsers die aRGB compatibel zijn kan het mislopen omdat bij de upload de server de meta-data weghaalt om de gegevens te comprimeren. Dit is het geval bij facebook en andere foto-sharing diensten.

Omdat de omzettingscurve digitaal -> analoog anders verloopt is het bekomen beeld fletser (weergave van een aRGB bestand in een sRGB kleurruimte). Voor internet publikatie moet je altijd een copie van het bestand in sRGB opslaan.