Bepaalde foto's waarop de zon voorkomt hebben "zonnestralen", anderen niet. Hoe kan ik ervoor zorgen dat ik wel zonnestralen heb?
Die "zonnestralen" (sunstars, soms ook starburst genoemd) worden veroorzaakt door de Fraunhofer diffractie. Diffractie ontstaat aan de grensvlak van het diafragma. Hoe kleiner de opening, hoe groter de diffractie een rol zal spelen.
Bij een kleine opening is de verhouding diffractie/direct gunstiger voor het onstaan van “sunstars”
Er is eigenlijk altijd diffractie, maar die wordt meer zichtbaar bij kleine openingen.
De zonnestralen onstaan door de onregelmatige vorm van het diafragma. Het aantal stralen is het dubbele van het aantal bladen van het diafragma. Bij een even aantal bladen vallen twee stralen over elkaar en is het aantal stralen gelijk aan het aantal diafragma-bladen.
Bij de Canon lens EF 24-105 (zie voorbeeldfoto's onderaan) is het diafragma blijkbaar nogal slordig gebouwd, waardoor de stralen niet over elkaar vallen. Maar dit betekent niet dat deze lens slecht is, in tegendeel (maar voor sunstars kijk je beter uit naar een andere lens).
Fraunhofer diffraktiepatroon van een vierkantig diafragma
Informatiepagina over het diafragma van een fototoestel.
Wat heb ik nu nodig om mooie zonnestralen te bekomen?
Bij de kleinste opnening van de lens zal je meestal wel duidelijke sunstars zien, maar als de lens rechte diafragma-bladen heeft zal het effekt al zichtbaar zijn bij gemiddelde openingen (waardoor je normalere sluitertijden kan gebruiken).
- Als lichtbron is een puntbron ideaal (eigenlijk is de zon al te "groot"), je kan de zon verkleinen door de stralen gedeeltelijk tegen te houden (boom, muur,...). 's Nachts kan je ook de straatverlichting gebruiken, maar je zal een statief nodig hebben.
- Gebruik een kleine opening (probeer verschillende diafragma-waarden).
- Zorg dat je lens perfekt proper is om spookbeelden te voorkomen en gebruik zeker geen filter (zelfs geen UV-filter). De meeste UV-filters veroorzaken spookbeelden bij extreem heldere lichtbronnen.
- Stel scherp op een onderwerp in de verte en bepaal de belichting op de hemel (AE-lock funktie).
Op de hemel kan het fototoestel niet scherpstellen, maar de hemel moet een gemiddelde belichting hebben zodat de stralen goed zichtbaar zijn. Probeer in ieder geval verschillende combinaties (sluitertijd en opening).
Deze Nikon 50mm ƒ1.8 D lens geeft sunstars met 14 stralen. Bij Nikon kan je de lensopening manueel bedienen met een heldeltje. Bij Canon kan dat niet en moet je de lens op de body monteren en de DOF-preview funcktie gebruiken (tip: richt de oculair naar een lichtbron en kijk in de lens).
Sunstars met cross filters
Sunstars kunnen ook berekt worden door een speciale voorzetfilter met een fijne gekraste rooster. Ideaal gezien moeten de krassen slechts een paar µmeter dik zijn anders wordt het effekt overdreven. Het voordeel is dat het effekt bij alle openingen zichtbaar is, en dat je dus geen statief en een lange sluiterijd nodig hebt, maar vaak is het effekt weinig subtiel zoals je op volgende foto kan zien.
Ik heb de test uitgevoerd met alle 50mm-optieken die ik bezit. Op hun kleinste opening produceren ze allemaal sunstars (niet altijd even geslaagd). De Canon EF 70-200 ƒ/2.8 sluit tot aan ƒ/32.
| Lens | ƒ/1.8 | ƒ/2.8 | ƒ/4 | ƒ/5.6 | ƒ/8 | ƒ/11 | ƒ/16 | ƒ/22 | Diafragma bladen |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pentacon 1.5/50 | 6 | ||||||||
| Sigma 50 ƒ/1.4 DG HSM | 9 | ||||||||
| Canon 24-105 ƒ/4 L IS USM | 8 | ||||||||
| Sigma 24-105 ƒ/4 L IS USM | 9 | ||||||||
| Sigma 50-150ƒ/2.8 DC HSM | 9 | ||||||||
| Canon EF 70-200 ƒ/2.8 | 8 | ||||||||
| Canon EF-S 18-55 ƒ3.5-5.6 | 6 | ||||||||
Twee verschillende fototoestellen,
het eerste met een diafragma met 7 bladen,
het tweede met 6 bladen.
|
|
|---|