Kleurontwikkeling

De Kodachrome is de eerste moderne kleurenemulsie. Het is integraalfilm, dat wilt zeggen dat de verschillende lagen voor het beeld zorgen bij de ontwikkeling.

Een vreemde vogel is Kodachrome. Deze films hebben een compleet andere ontwikkeling nodig, waarbij de kleurstoffen aangevoerd worden via de verschillende baden (ze zitten niet vooraf in de gevoelige lagen). Iedere laag moet dus apart ontwikkeld worden. De ontwikkeling is zodanig complex dat die niet gedaan kan worden door een amateur. Er zijn niet minder dan 17 stappen, die nagenoeg allemaal extreem nauwkeurig uitgevoerd moeten worden. De film wordt tussendoor belicht, eerst langs de achterkant (rood) en een paar stappen later langs de voorkant (blauw).

Er waren slechts een beperkt aantal laboratoria die de Kodachrome konden ontwikkelen (procédé K-14), maar door de standardisatie van de gebruikte produkten en methodes was het resultaat altijd heel voorspelbaar. Kodachrome was dé referentie, juist omdat de ontwikkeling enkel in een aantal gecertifieerde labo's kon gebeuren. Het ontbreken van kleurstoffen in de film had als gevolg dat de diapositieven extreem scherp waren (geen lichtverstrooing bij de belichting).

De lagen van het Kodachrome systeem verschillen in wezen niet van de lagen van het Agfacolor/Ektachrome systeem wat de spectrale gevoeligheid van de lagen betreft. Er is maar één manier om een optimale kleurfilm te maken, en dat is met de drie kleuren van het subtractief kleursysteem.

Omdat de kleurstoffen niet moeten reageren met de afbraakprodukten van de ontwikkeling is men bij Kodachrome meer vrij in de keuze van de kleurstoffen. Men kan dus produkten selecteren die betere eigenschappen hebben. De Kodachrome dia's hebben een hoog contrast en felle kleuren die niet vervagen met de tijd.

Een 8mm Kodachrome film uit de jaren 1960 vertoont nog altijd dezelfde kleuren, terwijl sommige Ektachrome films volledig vervaagd zijn. Bij Ektachrome is dat niet enkel ten gevolge van het systeem, maar ook omdat nagenoeg iedereen een labo kon opstarten. Werd de film onvoldoende gespoeld en gefixeerd, dan vervaagde het beeld na verloop van tijd.

De lagen van de Kodachrome emulsie:

1. Blauw-gevoelige laag (een niet gechromatiseerde laag is enkel gevoelig voor blauw en ultra violet)

2. Gele filterlaag bestaande uit uiterst fijne zilverpartikels (colloïdaal zilver). Bij de ontwikkeling zullen de partikels aan elkaar gaan kleven en een ondoorzichtige laag vormen, bij het bleken en fixeren wordt het zilver uit de laag weggespoeld

3. Groen gevoelige laag (orthochromatische gevoeligheid: blauw en groen). Omdat het blauw component gefilterd werd reageert de emulsie enkel op groen licht

4. Niet aktiege gelatinelaag om te vermijden dat reaktieprodukten naar andere lagen zouden migreren

5. Rood gevoelige laag

6. Substratum, een soort kleeflaag om de gelatine aan het plastiek te binden

7. Plastieken drager

8. Anti halo laag

Dit zijn de stappen van de Kodachrome filmontwikkeling:

1. Verwijderen van de anti-halo laag
   In tegenstelling met Ektachrome film zit de anti-halo laag op de achterkant van de emulsie.

2. Eerste monochrome ontwikkeling
   Deze ontwikkeling komt overeen met de Ektachrome ontwikkeling en dient om de belichte delen buiten spel te zetten. Het is een normale zwart-wit ontwikkeling, zoals die gebruikt wordt voor monochrome positieve ontwikkeling. De gele filterlaag wordt ondoorzichtig. Na deze fase zijn enkel nog de onbelichte delen aktief.

3. Spoelbeurt

4. Rood-belichting via de achterkant
   Daardoor wordt de rood-gevoelige laag ontwikkelbaar. We aktiveren nu de zilverdeeltjes niet niet ontwikkeld zijn geweest in de eerste fase, omdat ze niet belicht zijn geweest.

5. Ontwikkeling van de cyan laag
   De rood-gevoelige laag wordt ontwikkeld met een ontwikkelbad met cyan kleurbinders. De kleurstof wordt gebonden op de plaatsen waar de ontwikkeling gebeurt.

6. Spoeling
   De ontwikkelstoffen en de niet-gefixeerde kleurstoffen worden gespoeld.

7. Blauw belichting via de voorkant
   De blauw-gevoelige laag wordt daardoor ontwikkelbaar. De blauwe lichtstralen worden tegen gehouden door de van oorsprong gele filterlaag (alle lagen zijn gevoelig voor blauw licht en door de gele filterlaag ondoorzichtig te maken is men zeker dat de groen-gevoelige laag geen blauw ontvangt).

8. Ontwikkeling van de gele laag
   De blauw gevoelige laag wordt ontwikkeld in een bad met gele kleurbinders.

9. Spoeling
   De ontwikkelstoffen en de niet-gefixeerde kleurstoffen worden gespoeld.

10. Fogging en magenta-ontwikkeling
    Als de ontwikkeling tot nu toe correct is verlopen zitten er enkel nog zilverzouten in de groen-gevoelige laag. De laag wordt chemisch belicht (foggen) en ontwikkeld samen met cyan kleurbinders. De kleurbinders zetten zich vast op de plaatsen waar er nog zilver ontwikkeld moet worden.

11. Spoeling
    De ontwikkelstoffen en de niet-gefixeerde kleurstoffen worden gespoeld.

12. Conditionnering
    Het metallisch zilver dat ontwikkeld is geweest wordt klaargemaakt om verwijderd te worden. Het verwijderen van het zilver gebeurt in meerdere stappen om te vermijden dat het beeld (gevormd door de kleurstoffen) vernietigd zou worden.

13. Bleken
    Het zilver wordt omgezet in zilverzouten. Zoals bij het Ektachrome procédé wordt het beeld gevormd door de kleurstoffen, niet door het zilver.

14. Fixeren
    De zilverzouten worden oplosbaar gemaakt. Deze fase is vergelijkbaar met het fixeren bij Ektachrome en monochrome ontwikkeling.

15. Wasbeurten
    Om alle zilverzouten te verwijderen.

16. Spoelbeurten
    De overgebleven scheikundige stoffen worden verwijderd, de gelatinelaag wordt gelooid zodat die minder gevoelig wordt voor beschadigingen. Er wordt gespoeld met een lichte detergent zodat zich geen waterdruppels vormen op de emulsie.

17. Drogen

Kleurfilm positief

Kodachrome

-