Toning

De toning om omkleuring is het vervangen van de zilverzouten (die een zwart-wit beeld geven) door andere zouten. De meest bekende toning is de sepiatoning.

Toning wordt toegepast op het einde van de ontwikkeling van de afdruk, ter vervanging van het fixeren of na het fixeren. De oorspronkelijke bedoeling was eerder kunstzinnig: men wou de zilverzouten (die een hard zwart-wit beeld gaven) vervangen door een aangenamer beeld. De sepia-toning is de meest bekende, niet alléén omdat het een aangenamer beeld gaf (de eerste foto's waren vooral portrets).

Maar de sepia-toning had een bijkomend voordeel: het maakte de afdrukken meer resistent (de zilverafdrukken zijn niet zo stabiel...). De meeste historische afdrukken zijn eigenlijk met sepia omgekleurd (zilversulfide): dit zijn de enige omkleuringen die voldoende stabiel zijn om de tand des tijds (en oxydatie) te trotseren.

De toning is een verschillend procédé dan het inkleuren (waarbij men manueel kleurpigmenten gaat toevoegen), bij het omkleuren gaat het over een chemisch procédé waarbij het zilver vervangen wordt.

Bij toning worden het zilver opnieuw omgezet in een zout (meestal zilver halogenide), dit is het bleken. Als tweede fase wordt het halogenide omgezet tot de definitieve stof (zilver sulfide), dit is het feitelijk tonen. Hier wordt het beeld opnieuw zichtbaar.

Als basis voor de toning raad men aan een zeer contrastrijk en voldoende donker beeld te gebruiken. Men kan steeds de toning onderbreken van zodra de gewenste zwarting bekomen is (achteraf niet vergeten te spoelen om de overgebleven zilver halogenide te verwijderen, die zouden anders de afdruk grijs maken).

Toning met uraniumzouten

Uraniumzouten werden vroeger regelmatig toegepast. Deze geven een rode, roestige kleur aan de foto.

Bij split toning wordt de afdruk onvoldoende gebleekt, waardoor er donker zilver overblijft. De uiteindelijke foto heeft gekleurde hooglichten (al het zilver is gebleekt en vervangen door het zout) en grijze en zwarte schaduwen (overwegend veroorzaakt door het metallisch zilver).

De foto links is een voolbeeld van “split toning” met uraniumzouten (originele foto). De foto rechts is een digitale bewerking om het effekt na te bootsen.

Fototoestellen kunnen manueel een sepia-toning toepassen, maar dit is een mechanisch procédé dat niet altijd voldoening geeft. Het is beter de bewerking manueel in Photoshop te doen, waarbij men met de verschillende niveau's kan spelen (tint van de omkleuring en hoeveelheid restzwart). De split toning komt nog het meest over met de duo-tone. Lees daar meer over op onze pagina fotobewerkingen op de computer: duo-tone en sepia.