Andere items:
- Optische regels bij superkleine sensoren
- Cropfaktor per merk
- Andere artikels rond natuurkunde en fotografie
Zogenaamde full size toestellen (verkeerdelijk FF of Full Frame genoemd) hebben een sensor dat evengroot is als de oppervlakte van een traditionele film (24×36mm). Bij de meeste digitale reflextoestellen is de sensor echter kleiner: Nikon gebruikt een cropfaktor van 1.5 en Canon een cropfaktor van 1.6 (en ook 1.3 op zijn toestellen voor professionele sportfotografie). De groep van de Four Thirds met als lijsttrekker Olympus gebruikt uitsluitend sensors met een cropfaktor van van 2.
Bij digitale fototoestellen met een CS (cropsensor) wordt vaak verwezen naar het APS-formaat, terwijl dit formaat eigenlijk een cropfaktor van 1.43 heeft (APS-C of "klassiek", het echte APS-formaat was breedbeeldig (16:9 beeldverhouding) en dus niet vergelijkbaar met film (3:2-verhouding)).
De inchmaten (1/3", 1/2", 2/3",...) zijn geen echte inchmaten, maar is een maatstaf die zijn oorsprong vindt in de opnamebuizen van de televisie (meer informatie op de pagina over sensoren). De effektieve sensordiagonaal is ongeveer 35% kleiner dan de inchmaat.
Wat zijn de gevolgen van een dergelijke cropfaktor?
- De cropfaktor verandert niets aan de optische eigenschappen van de lens
De cropfaktor heeft geen invloed op de brandpuntsafstand. Dat is een eigenschap van de lens.
Een cropsensor verandert ook niet de perspectief: bij portretfotografie sta je altijd best op ongeveer 3 meter van het model voor een zogenaamde "full body" foto om de perspectiefvervorming te beperken. - Het beeld wordt schijnbaar vergroot. Het is alsof Photoshop automatisch een uitsnede zou doen van iedere foto. Als je een lens van 85mm gebruikt, lijkt het alsof de lens 136 mm heeft (op een Canon 300D, 350D, 400D, 20D of 30D). Leuk als je vooral met telelenzen werkt, maar minder interessant voor binnenhuisfotografie waar je verplicht bent breedhoeklenzen te gebruiken.
- Om eenzelfde helderheid (f-waarde) te bekomen kan de diameter van de objectieflens kleiner gemaakt worden.
Dit fenomeen is echter enkel te merken bij lenzen die specifief voor dat formaat gemaakt zijn: de Olympus Four Thirds lenzen zijn daar het beste voorbeeld van. Bij Canon zijn de meeste lenzen full-frame compatibel, enkel de "S"-lenzen zijn specifiek gemaakt voor het kleinere sensor en hebben een kleinere objectieflens, en dus ook een kleinere uittredepupil. Sigma maakt lenzen die speciaal berekend zijn voor de cropsensoren, en dit is een heel intelligente keuze. Zie bespreking van de uitstekende Sigma 50-150 f2.8. - Bij (ongeveer) eenzelfde aantal pixels zijn de pixels van de CS kleiner.
Dit heeft twee gevolgen:
• Om evenveel licht per pixel te ontvangen moet de lens lichtsterker zijn.
Als je op een Full Size een ƒ/4 lens gebruikt, moet je een F/2.8 leng gebruiken op een CS (om, bij dezelfde technologie, even weinig ruis te hebben). Dit wordt specifiek besproken op de vergelijkingspagina Canon 50D - Canon 5D MkII. Dus: in beide gevallen moet de objectieflens evengroot zijn zodat de photosites evenveel licht ontvangen.
• De kleinere pixels vergen een hogere optische resolutie van de lens.
De kwaliteit van de lens moet hoger zijn om voldoende beeldscherpte te bekomen. - Bij een cropsensor reflextoestel is het beeld in de zoeker kleiner dan bij een toestel met een full size sensor.
Het matglas van de zoeker is namelijk altijd even groot als de sensor. Vooral bij het manueel scherpstellen speelt dit een rol.
Prosumer-toestellen zoals de de Sony DSC-F828 gebruiken kleine sensoren (4 X kleiner dan bij full size). De effekten zijn merkbaar, maar nog niet zo uitgesproken als bij de superkleine sensoren die toegepast worden bij GSM-toestellen en supercompact fototoestellen.
Met een full size sensor komen de (breedhoek-)eigenschappen van een lens beter tot hun recht. Een Canon 24mm-lens op een full frame is een breedhoeklens. Op een cropsensor is de bekomen uitsnede die van een normaallens.
Toestellen met cropsensor gooien de helft van het beschikbaar licht weg. Lenzen die niet specifiek gemaakt zijn voor een cropsensor belichten een te grote oppervlakte, de helft van het licht valt buiten de sensor. Dit is van toepassing voor alle lenzen die niet specifiek gemaakt zijn voor het cropformaat.
(en dus voordelen van een toestel met APS-sensor)
Bij kleine sensoren, zoals gebruikt in compact-toestellen is de beeldkwaliteit algemeen minder; dit wordt gedeeltelijk veroorzaakt door de kleinere sensor (meer ruis), maar ook door de minderwaardige optiek: een kleine sensor (pixels heel dicht bij elkaar) vraagt een extreem hoge optische resolutie. Bij superkleine sensoren zit men aan de limieten van het mogelijke.
Merkbare beeldonscherpte ten gevolge van diffractie ontstaat reeds bij ƒ/8 (kleine sensoren) en vanaf ƒ/4 bij superkleine sensoren, terwijl hetzelfde effekt pas bij ƒ/22 begint op te treden bij full size.
Full size sensor: 24 * 36 mm
1.43X crop faktor van de APS-C
1.5X crop factor: Nikon
1.6X crop factor: Canon
2X crop factor: Four Thirds (4/3)
4X cropfaktor: Prosumer (2/3")
8X cropfaktor: Consumer (1/3")
Schijnbare beeldvergroting
- Full size:
sensor heeft dezelfde formaat als een filmstrookje - Full frame:
verwerkingsprincipe van de sensoren van professionele reflextoestellen (full frame transfer) in vergelijking met toestellen die een interline transfer CCD gebruiken.