Verschillende lichtbronnen geven “wit licht”. Niet alle spanjaarden hebben een snor en niet ieder wit licht is "wit". Het licht van een TL buis is even "wit" als dat van de zon, en toch zien de foto's genomen onder TL-verlichting er vaak afgrijselijk uit. Dit is omdat het uitgestraalde lichtspectrum gebrekkig is.
De kleurtemperatuur werd reeds op een andere pagina besproken. Je hoeft mij geen cerveza te schenken, maar je mag wel reklameruimte op mijn websites kopen.
Kleur weergave index
Naast de helderheid van een lamp en zijn kleurtemperatuur (meer naar het rode of meer naar het blauwe) speelt ook de kleurweergave-index (CRI of Color Rendering Index) een rol bij fotografie.Een ideale lichtbron (wat kleurweergave index betreft) is een gloeilamp (continu spectrum) of zonlicht. Een gloeilamp (of halogeenlamp) heeft een zeer laag rendement, daarom probeert men deze lichtbronnen te vervangen door alternatieven. Deze alternatieven zijn gasontladingslampen (TL verlichting, hoge druk kwiklampen, enz)
Metaal-halogenide-lampen hebben een goede kleurweergave (index: 95%), beter dan gewone kwiklampen en zijn dus geschikt voor studiofotografie, maar xenonlampen (lamp van een beamer en flitslamp) zijn nog beter (98%). Bij studiowerk onder constant licht (televisie- en filmopnames bijvoorbeeld) wordt tegenwoordig overgeschakeld op speciale metaal-halogenide lampen vanwege het hoger rendement (produceren merkelijk minder warmte).
Hoewel het licht van een TL buis er "wit" uitziet, zien de foto's er achteraf afgrijselijk uit omdat bepaalde belangrijke kleurgebieden ontbreken (bijvoorbeeld geel-orange: daarom zien de modellen er groezelig uit). Het fenomeen waarbij een lichtbron er "wit" uitziet terwijl het maar een deel van de regenboog bevat heet metamerisme.
Het "wit" van een TL lamp is niet te vergelijken met het "wit" van een halogeenlamp, en ook niet met het "wit" van een witte led.
Metamerisme
Bij metamerisme geven twee verschillende lichtbronnen dezelfde witte kleur. Een wit blad papier heeft dezelfde tint onder beide lichtbronnen. Een TL buis, een witte led en een halogeenlamp kunnen eenzelfde tint geven omdat onze ogen de kleuren samenvoegen. Het mengprodukt is dan wit, en in de meeste gevallen slagen de fabrikanten er zeer goed in om een "gemiddeld wit" te bekomen, ondanks de gebreken in de kleurweergave index.Wordt er nu een gekleurd onderwerp (in dit geval een GretagMacbeth ColorChecker kaart) belicht met onze gebrekkige lichtbron, dan is het resultaat totaal verschillend. Deze beelden zijn foto's van een bestaande kaart onder een halogeenlamp en onder een TL lamp. De kaarten werden in RAW gefotografeerd en de witbalans werd in Photoshop manueel bijgesteld om de grijsvlakken mooi grijs te krijgen.
| Kleurtabel gefotografeerd onder zonlicht | Kleurtabel gefotografeerd onder TL-verlichting |
|---|
De GretagMacbeth ColorChecker kaart is speciaal ontworpen voor het testen van fototoestellen, maar kan ook gebruikt worden voor het controleren van lichtapparatuur. De gekozen kleuren zijn niet gesatureerd om oversturing te voorkomen. Het cyan vlak (derde rij, linkse kolom) zit tegen het gamut van de monitor.
De eerste kaart is de normale weergave, zoals de kaart eruit moet zien onder zonlicht. De tweede kaart is belicht door kunstlicht (TL). Bepaalde kleuren zien er doffer uit, anderen zijn dan weer te fel.
- De kleuren die doffer zijn, zijn de kleuren die niet aanwezig waren in ons gebrekkig lichtspectrum (huidstinten, rood en geel).
- De fellere kleuren zijn overmatig aanwezig (vooral groen in ons voorbeeld).
Een indicator dat wij te maken hebben met zuivere metamerisme is dat de grijsbalk geen kleurzweem vertoont (dit wordt veroorzaakt door een verkeerde kleurtemperatuur, niet door een gebrekkige kleurweergave-index).
Metamerisme is het effekt op kleur, dat vergelijkbaar is met gekleurde filters bij zwart-wit fotografie: bepaalde kleuren worden donkerder of helderder weergegeven dan in werkelijkheid.
GretagMacbeth ColorChecker
De GretagMacbeth ColorChecker kaart zoals rechts afgebeeld (tweede afbeelding) is zuiver in HTML gecodeerd. Dit is de enige juiste weergave, indien je met een gecalibreerde monitor werkt.De RGB waarden die voor de tabel hiernaast gebruikt worden, zijn wiskundig afgeleid uit het L*a*b* kleurmodel (in dewelke ze gedefinieerd zijn) en aangepast voor sRGB. De sRGB kleurruimte wordt standaard gebruikt in de computerwereld.
De kleuren van de GretagMacbeth ColorChecker hebben een volgnummer, maar ook een gestandardiseerde naam.
Dit is allemaal mooi, maar wat is het concreet effekt van de verlichting op de uiteindelijke foto?
Kleurweergave-index en metamerisme
Kleurweergave TL lamp
Kleurweergave HID lamp
Gefotografeerde GretagMacbeth ColorChecker kaart