Inleiding: lens theorie. Ondertussen zitten we al heelwat verder en met meervoudige lenzen kan men nageneg perfekte beelden bekomen. De evolutie gebeurt nu in verschillende richtingen: we bespreken hier de zoomregeling.
Afocale zoom
(ook parfocale zoom genoemd)
Tot nu toe hebben we enkel prime-lenzen besproken, lenzen met een vaste brandpuntsafstand. Zoomlenzen hebben een bijkomende construktie, bestaande uit drie lenzen. Dit systeem wordt afocaal genoemd omdat het geen brandpunt heeft zoals een normale lens. De lichtstralen worden niet afgebogen en verlaten het geheel onder dezelfde hoek als ze het systeem binnen gekomen zijn.
Het afocaal systeem neemt de plaats in van het objectiefsysteem bij normale lenzen (waarbij de hele construktie langer en korter wordt bij het zoomen), maar de betere lenssystemen (Canon EF 70-200mm L en Sigma 50-150 EX) gebruiken een interne zoomconstruktie waarbij de lengte van het geheel constant blijft. Een vaste lengte bij het zoomen heeft grote voordelen: omdat er geen pompeffekt optreed wordt er geen stof opgezogen (dat zich tussen de lenzen of op de sensor kan nestelen).
Varifocale zoom
In plaats van het complexe afocaal systeem kan men ook het varifocaal systeem toepassen, waarbij men slechts één zoomelement gebruikt in plaats van een drievoudig systeem. Bij het veranderen van de zoomstand veranderd ook de focus. Dit systeem wordt gebruikt bij lenzen van bewakingscamera's. Compacte videocamera's en goedkope fototoestellen (zonder handbediende zoominstelling) gebruiken dit systeem ook, waarbij de electronica de focus electronisch bijregelt bij het veranderen van de zoompositie. Het varifocaal systeem is enkel te gebruiken als een lage resolutie (zoals bij videobeelden en supercompact fototoestellen) voldoende is.Zoomlenzen voor fototoestellen zijn nooit 100% parfocaal, en de truc uit de filmwereld toepassen kan onscherpe beelden opleveren (inzomen, scherpstellen en dan uitzoomen tot de juiste uitsnede bereikt is). De zoomregeling beinvloedt de scherpstelling (het omgekeerde gebeurt trouwens ook: het scherpstellen veranderd de uitsnede).
Tweede afbeelding: een lens in de praktijk
- Zoomgedeelte
- focusgedeelte (inner focussing),
- apochromatische telephoto gedeelte (zie verder) en
- telecentrisch gedeelte (wordt als laatste besproken)
En verder...
Lenzen met een lange brandpuntsafstand zijn noodgedwongen lang... en bredhoeklenzen zijn heel compact. Maar het is mogelijk telelenzen korter te maken en breedhoeklenzen langer. Zie telefoto en retrofocus.
VI: Zoonfunctie
