Extension tubes

Er bestaat een goedkoop alternatief op dure macro-lenzen: namelijk de tussenring of extension tube. Deze wordt geplaatst tussen de body en de gebruikte lens. Tussenringen worden enkel toegepast bij reflextoestellen. Niet verwarren met extenders en converters.

Op de voorbeelden is de hoogte van het icoontje (het volledig blad met het logo van Firefox) precies 8mm. De foto's rechts dienen als voorbeeld; de camera heeft moeite om de gesatureerde kleuren correct weer te geven (dergelijke kleuren bestaan eigenlijk niet in werkelijkheid). Onderaan deze pagina en op macrofotografie zijn er real-life macro foto's genomen met een EF-S 18-55 en extension tube te zien.

Tussenringen worden meestal per setje van 3 verkocht (Kenko), zodat het effekt gedoseerd kan worden. Ik heb de drie ringen op elkaar gemonteerd voor het maximaal effekt. Bij Canon moet je iedere tussenring apart kopen (hier heb ik de EF 25 getest).

Mijn eerste lens dat aan gebruikt werd is een specifieke macro-lens, de Canon EF 100 ƒ/2.8 MACRO USM. Dit is een lens dat speciaal bedoelt is voor macro-fotografie, en het is dus normaal dat deze lens het grootse beeld geeft zonder tussenring. Deze lens geeft standaard een vergroting van 1× (een object van 10mm wordt geprojecteerd als een object van 10mm op de sensor). Met de tussenring (drie elementen) is het beeld dubbel zo groot: ideaal voor het fotograferen van zeer kleine objecten.

De tweede gebruikte lens is de Canon kitlens EF-S 18-55. Deze lens kan van redelijk dichtbij scherpstellen (zonder tussenring), maar wat vooral opvalt is dat bij gebruik van de extender het beeld 7X groter wordt (dus nog groter dan bij gebruik van de macro lens met extender). De maximale vergroting bekom je bij een brandpuntsafstand van 30mm: dan kan het objectief zo dicht mogelijk tegen het onderwerp. Je hebt dus duidelijk geen macro-lens nodig: hetzelfde effekt kan je bekomen met de kitlens en een extender-setje. Waarom je een vergroting van 7X bekomt wordt verder uitgelegd.

Mijn derde lens is mijn vakantielens EF 28-135 IS USM. De extender geeft een vergroting van 5×. Het resultaat is een beeld dat groter is dan met de specifieke macro-lens zonder extender.

Mijn vierde lens is mijn sportlens EF 70-200 L USM. Met de extender is het beeld 4× groter geworden (niet zo groot als met een specifieke macro-lens).

En later heb ik ook nog de Sigma 50-150 f2.8 aan een onderzoek onderworpen. Hier ontstaat de beeldvergroting omdat de lens tot tegen het onderwerp geplaatst wordt (de lens is extreem bijziend geworden). Let op de hoge beeldverwerving (field curvature: hoeken die onscherp zijn) en comavervorming (heldere punten die een staart hebben zoals een comeet. Dit is een normaal fenomeen als een lens buiten zijn normale toepassingen gebruikt wordt.

Wat hebben wij vandaag geleerd?

• Dat je geen dure macro-lens nodig hebt voor macro-fotografie.
• Dat er geen ogenschijnlijk geen verband is tussen de lenseigenschappen en de uiteindelijke vergroting die de extender geeft.

Hoe werkt een extender?

Een minpunt van de beeldvergroting door dichter bij het onderwerp te komen is de hogere vervorming en het feit dat er minder licht op het onderwerp kan vallen (de lens zit in de weg!)

2- Beeldvergroting door uitsnede

De optiek van een reflextoestel bestaat uit een aantal lenzen. Bij de betere lenzen dient de laatste set om de lichtstralen meer evenwijdig te maken (dit is de lichtblauwe collimatorlens in de figuur hierboven). Men zegt dat de lens telecentrische eigenschappen heeft. Het is belangrijk dat de lichtstralen de sensor zo evenwijdig mogelijk raken om kleurfouten te vermijden. Als een extender gebruikt wordt, wordt de sensor kunstmatig naar achteren verschoven.

• Bij de meeste lenzen ontvangt de sensor maar een uitsnede van het beeld (rode divergerende lichtstralen). Bij een goedkope breedhoeklens is het effekt het meest zichtbaar.
• Bij een kwaliteitslens lopen de lichtstralen nagenoeg evenwijdig en is het effekt bijna nihil (groene lichtstralen). Het is niet verwonderlijk dat mijn beste lenzen ook de laagste vergroting geven als een tussenring gebruikt wordt.

Op diverse fora zegt men dat je de vergroting dankzij de tussenring kan schatten. Veronderstel een extension tube van 25 mm (bijvoorbeeld Canon EF 25 II). Bij een lens met een brandpuntsafstand van 100mm is de extra beeldvergroting dat door de extender bereikt kan worden ongeveer 25% (25mm ten opzichte van 100mm). Deze redenering klopt niet, want de minimale scherpstelafstand veranderd EN er is een beelduitsnede. Bij een niet-telecentrische lens (de goedkope EF-S 18-55) klopt deze redenering wel, als er geen rekening gehouden wordt met de bijziendheid van de lens.

Nog meer nuttige info !

Chinees voor beginners Chinees is echt niet moeilijk. Wat staat er in de tekst? "Deze tussenring is geschikt voor zowel portretfotografie (een paar borsten) als sportfotografie" (een lopend manneke). Met een beetje fantasie vertaal ik zonder moeite het rode boekje van Mao.

Omdat er geen glas in het lichtpad zit moet je niet bang zijn dat je goedkope buis uit China de beeldkwaliteit nadelig zou beïnvloeden.

Bij de duurdere sets (vroeger bij Hama te koop, nu kan je de sets van Kenko online kopen) worden de contacten wel overgedragen en blijft de lens normaal werken. Je kan het diafragma verkleinen, en dit is vaak nodig om voldoende scherptediepte te hebben. Ook de focus blijft werken, maar het kan zijn dat je de scherpstelling zal moeten corrigeren. Canon heeft eveneens een extension tube, de EF 25 II. De versie “II” is compatibel met zowel de klassieke mount (EF) als de mount die gebruikt wordt bij de bodies met cropsensoren (EF-S).

En nog twee foto's op de maximale vergroting dat ik met mijn kitlens kon bekomen (de bladluizen zijn 1 mm lang!). De gevoeligheid werd opgevoerd tot 400ISO zodat ik een voldoende korte sluitertijd kon gebruiken (1/400). De opening is niet instelbaar (goedkope chinese kit). Bladluizen zijn uitgerust met een dubbele uitlaat (de "antennes" op hun achterste), mieren zijn verzot op de gesuikerde oplossing dat door de bladluizen uitgescheiden wordt.