Je digitaal fototoestel is nog niet afbetaald of je moet al opnieuw investeren in een paar lenzen.
De goedkoopste compact-toestellen hebben een fixfocus-lens: alles is ongeveer scherp van 1 meter tot oneindig (de lens staat vast ingesteld op zijn hyperfocaal punt). Betere toestellen hebben een focusinstelling en misschien een optische zoom.
Als je foto's genomen met een compact-toestel vergelijkt met die van een SLR, dan zal je merken dat de reflex lens een veel kleinere scherptediepte geeft. De reden daarvoor is eenvoudig: compact toestellen hebben een kleine sensor, waardoor de brandpuntsafstand kort gehouden kan worden. Hoe langer de brandpuntsafstand, hoe beperkter de scherptediepte. Fotografen met ervaring weten dat al lang, maar voor een leek die juist zijn compact-toestel omgeruild heeft voor een SLR is het wel even wennen. Met wat ervaring kan je met de scherptediepte spelen (hoe kleiner de opening, hoe groter het scherptegebied).
Prime of zoom?
Het hoofdstuk prime lenzen is naar een nieuwe pagina verhuisd.Waarom worden goedkope compact-toestellen meestal uitgerust met een zoomlens met een faktor 3? Omdat een dergelijke zoomlens een goed beeld geeft zonder dat er talrijke extra elementen gebruikt moeten worden, daardoor kan de prijs gedrukt worden. Bij hogere zoomfaktoren wordt de lensconstruktie ingewikkelder.
Bij zoomlenzen voor reflexcamera's speelt hetzelfde fenomeen, maar hier is niet de complexiteit doorslaggevend, wel de beeldkwaliteit. Omdat er minder elementen gebruikt moeten worden, is de optische kwaliteit heelwat beter. Bij ieder lucht-glas-overgang zijn er verliezen (5% bij gewoon vensterglas, minder dan 1% bij gecoat glas): het is dus de bedoeling zo weinig mogelijk lenselementen te gebruiken.
Normaallens
Een normaallens is een lens die het bereik van 50mm bestrijkt (ongeveer de diagonaal van de sensor): 43.27mm voor een full frame en 27.1mm voor een fototoestel met een crop sensor. Afgerond wordt dat respectievelijk 50 en 35mm. Deze lenzen hebben ongeveer dezelfde openingshoek als onze ogen.Vroeger waren dat de standaardlenzen (omdat extra lenzen zeer duur waren). Ze werden ook gebruikt voor portraitfotografie, terwijl men nu eerder naar een kleine tele gaat.
De "referentie" is de EF 24-70mm ƒ/2.8L USM. Let op de "L", die heb je meer nodig voor zoomlenzen dan voor primes (die zowiezo een betere optische kwaliteit hebben). Deze lens zal je kunnen gebruiken in de meeste omstandigheden (binnenhuisfotografie en portret). Bij 70mm moet je de lens wat dichtknijpen om een zo scherp mogelijk beeld te bekomen (ƒ/4). Het is geen goedkope lens (meer dan 1000 euro), en ik weet ook niet of je een dergelijke zware lens veel op verplaatsing zal gebruiken.
Je zal geen foto's meer aantreffen van deze lens, omdat ik die niet als een 'meesterkoop' aanzie: het is wel een goede lens, maar veel te duur voor de modale gebruiker.
Dit is een lijst van mogelijke lenzen:
- EF-S 18-55 ƒ/3.5-5.6 met of zonder IS: deze kitlens heeft goede optische eigenschappen: eigenlijk is het een goede keuze als je met een krap budget zit.
- EF 28-135 ƒ/3.5-5.6 IS USM: een lens van een hogere kwaliteit, ideaal als standaard-lens of vakantielens (wordt echter niet meer gemaakt).
- EF 24-105 ƒ/4 L IS USM: een lens van uitstekende kwaliteit, maar nogal duur. Ideaal als je die als kitlens bij de canon 5D kan aankopen (of vragen of de winkel niet zo'n lens over hebben omdat de body zonder lenzen verkocht werd).
- 24-70 ƒ/2.8 (Sigma en Canon). Geen van beide heeft mij kunnen bekoren. Deze lenzen zijn duur en het bereik is te beperkt.
- EF-S 18-135 ƒ/3.5-5.6, de betere kitlens bij de nieuwe bodies. Zoals de EF-S 18-55 kan die lens enkel op bodies met een crop sensor gebruikt worden.
Breedhoeklens
Bij breedhoeklenzen heb je zogenaamde "rectilineair" en "fisheye" lenzen. Rectilineair lenzen geven een beeld zonder vervormingen (rechte lijnen blijven recht). Zelfs bij rectilineair lenzen heb je onvermijdelijke perspectiefvervormingen (dikke neus). Deze worden veroorzaakt door de brede kijkhoek, niet door lensvervormingen.Bij fisheye lenzen probeert men een brede kijk te krijgen, waarbij de lensvervormingen niet gecorrigeerd zijn. Fisheye lenzen hebben vaak een niet-gecompenseerde retrofocus constructie.
Een uitstekende lens (en eveneens nogal duur!) is de EF-S 10-22mm ƒ/3.5-4.5mm USM. Deze lens geeft buitengewoon weinig vervorming. Opgelet, deze lens past enkel op de Canon-toestellen met kleinere sensor; (bespreking EF-S systeem hier). Op een full size kan je de EF 16-35mm ƒ/2.8 L USM, maar deze lens verdient niet de "L"-label! De EF 17-40mm ƒ/4 L USM is in dat opzichte wat beter (en zeker goedkoper!)
Groothoeklenzen vertekenen altijd het beeld; onze ogen zijn ook breedhoekig, maar onze hersenen compenseren automatisch het beeld, wat een fototoestel (nog) niet kan doen.
De EF-S 10-22mm ƒ/3.5-4.5mm USM is ideaal voor binnenfotografie: veel breder dan de kitlens, minder soft, minder vervorming en minder foutieve vignetering. Deze lens kan je toepassen als je bijvoorbeeld mensen in een winkel fotografeert: als achtergrond zie je veel meer van de winkel dan met een standaard-lens.
Breedhoeklenzen presteren niet optimaal omdat de afstand tot de sensor te groot is (44mm bij een full size Canon). Dit komt omdat de spiegel van het toestel in de weg staat. Men moet allerhande "trucs" toepassen om een breedhoekbeeld te bekomen en dit komt de uiteindelijke beeldkwaliteit zeker niet ten goede.
Bij een reflextoestel met kleinere sensor mag de spiegel kleiner zijn. De lens kan dan ook dichter bij de sensor geplaatst worden, en "S"-lenzen maken daar gretig van gebruik. Daarom raad ik in dit specifiek geval een EF-S lens aan in plaats van een normale EF lens.
Sigma heeft in 2010 een uitzonderlijke bredhoeklens op de markt gebracht, de Sigma AF 8-16mm f/4.5-5.6 DC HSM. In vele opzichten is Sigma de gevestigde merken aan het voorbijsteken wat betreft kwalitatieve lenzen aan een aantrekkelijke prijs. Ze zoeken een gat in de markt en produceren bereiken die door andere fabrikanten niet geleverd worden.
Deze lens kan enkel gebruikt worden op reflextoestellen met cropsensor. Het is een extreem breedhoeklens (komt overeen met een 12-24 op full size sensor) met lage vervorming. In alle opzichten is de beeldkwaliteit beter dan die van de (ondertussen verouderde) Canon EF 10-22. Zijn enig minpunt is de wat lage lichtsterkte, maar in de praktijk zal je niet meer last hebben met bewegingsonscherpte in vergelijking met een klassieke lens; ƒ/5.6 op 16mm komt overeen (wat bewegingsonscherpte betreft) met een ƒ/3.5 op 50mm. De lens vertoont wat vignetering, maar dit is onvermijdelijk (we hebben te maken met natuurlijke vignetering)
Telelens
De EF 70-200mm ƒ/4 L USM is best te gebruiken voor sportmanifestaties en dergelijke. Het is een absolute aanrader. Een voordeel van deze lens (en van de meeste van mijn lenzen) is dat de maximale opening constant blijft ongeacht de zoomstand. De kwaliteit van deze lens is buitengewoon. Deze lens moet zeker niet onderdoen voor de zwaardere en veel duurdere EF 70-200 ƒ/2.8Deze lens is volledig wit, wat als gevolg heeft dat je snel opgenomen zal worden in het selecte clubje van proffotografen. Deze witte lenzen zie je op vele sportmanifestaties en andere evenementen waar een telelens van topkwaliteit nodg is. Deze lens focuseert enorm snel (een tiende van een seconde) en kan een bewegend onderwerp (sportwagen, motor) heel goed volgen ("tracken").
Gebruik de lens met de bijgeleverde zonnekap als je tegenlicht fotografeert (hoewel deze lens niet echt last heeft van interne reflekties). De image stabiliser-funktie is niet nodig (en zelfs ongewenst) bij sportfotografie.
Een telelens kan men ook bekomen door gebogen spiegels (het principe van de telescoop). Dergelijke spiegellenzen worden op een eigen pagina besproken.
Ook van Sigma, en ook zeer goed is de Sigma 50-150 ƒ2.8 DC HSM OS. De oude versie was zonder beeldstabilisator, de nieuwe heeft er een. Op zich is een beeldstabilisator geen reden om een bepaalde lens te kiezen, maar hier is de lens volledig hertekent, waarbij de optische eigenschappen in alle opzichten verbeterd zijn. Dit is echt de ideale lens voor portretten.
Vergelijking Sony DSC-F828
Als laatste wil ik de foto's vergelijken met een zogenaamde "bridge" toestel (toen het fototoestel uitkwam gebruikte men die naam niet). Bridge fototoestellen hebben geen verwisselbare lenzen, maar zijn technisch beter dan de normale compact fototoestellen: een lens dat meer lichtsterk is en/of een groter zoombereik.
Sony (Carl Zeiss) 28-200 ƒ/2-2.8
De uitstekende optische eigenschappen maken dat ik het toestel nog steeds blijf gebruiken, maar de sensor zelf werkt op zijn limieten, en dit is goed zichtbaar op de foto's. Technisch gezien is dit toestel voorbijgestreefd (8 megapixel, ISO 400 met veel ruis), maar de gebruikte optiek is uitstekend.
De foto's op origineel formaat zijn niet direct beschikbaar wegens hoog bandbreedtegebruik. De gepresenteerde lenzen zijn ook niet meer zo recent, waardoor een pixelvergelijking ook niet zo nuttig is.
EF-S 10-22 ƒ/3.5-4.5 USM
EF-S 18-55 ƒ/3.5-5.6
EF 28-135 f3.5-5.6 USM IS
EF 70-200 ƒ/4 L USM
