Op je reflex kan je een speciale soort lens monteren: een spiegellens. Deze lenzen worden normaal toegepast voor astronomie (de meeste telescopen hebben spiegels), maar ook voor natuurfotografie kunnen ze gebruikt worden. Alle spiegellenzen zijn primes: ze hebben een vaste brandpuntsafstand.
In engelstalige litteratuur zal je vaak de benaming “reflex lens” aantreffen. Dit heeft niets te maken met de benaming (spiegel)reflex zoals we die gebruiken: spiegellenzen kunnen op systeemcamera's gebruikt worden (Tokina heeft een spiegellens voor hybride toestellen gemaakt, de Tokina 300mm f/6.3 MF).
|
Een voorbeeld van een spiegellens (met veel voorbeeldfoto's) Ranger 500mm ƒ/8
Een spiegellens kan zelfs gebruikt worden bij sportevenementen zoals |
|---|
- de klassieke telelens (dioptrische lens),
- de telescooplens (Newton reflector) en
- de spiegellens.
Een normale telelens is minstens uitgerust met een apochromatische lens (om kleurschifting tegen te gaan: dit zijn de twee lenzen die aan elkaar gekleeft worden in doublet-vorm) en asferisch geslepen, wat de lens bijzonder duur maakt van zodra de objectieflens groter wordt. Uitleg over de evolutie van de lensconstructie alhier.
Voordelen
- Een spiegellens kan veel korter gemaakt worden dan een klassieke telelens (zelfs in telephoto-construktie).
- In tegenstelling met de badkamerspiegels (die de laatste jaren enorm veel gebruikt worden in (zelf)portret“fotografie”) zit de reflekterende laag op de voorkant van het glas (zie ook het hoofdstuk Mangin spiegel onderaan deze pagina). Omdat het licht niet door het glas moet zijn er minder vervormingen (interne reflekties, kleurfouten, enz).
- Omdat de optiek minder lenzen gebruikt is de hele construktie veel lichter. De lenzen die wel gebruikt worden, hebben enkel een corrigerende funktie en kunnen zeer dun gemaakt worden.
- Catadioptrische lenzen kosten heelwat minder dan dioptrische lenzen met eenzelfde brandpuntsafstand, 300€ in plaats van 3000€. Een Canon EF 800 ƒ/5.6 kost zoiets van een 10.000€.
Spiegellenzen worden vaak als "minderwaardig" beschouwd, en dit is zeker niet waar! Vaak is het beeld scherper dan een equivalente dioptrische lens en de beperkte lichtsterkte is inherent aan dergelijke extreme telelenzen.
Nadelen
- De brandpuntsafstand is vast (maar dat is trouwens het geval met alle extreme telelenzen).
- Dergelijke lenzen zijn niet echt lichtsterk (een normale waarde is ƒ/8), gekoppeld aan de lange brandpuntsafstand is het gebruik van een statief bijna altijd noodzakelijk van zodra de lichtomstandigheden niet optimaal zijn.
- De opening kan niet verminderd worden en de scherpstelling is meestal manueel (geen focus motor). In principe kan de manuele stigmometer wel gebruikt worden (als je je matglas vervangen hebt), al is de gevoeligheid maar ƒ/8. Vanwege de lensconstructie gedraagt de lens zich als een ƒ/5.6
- De Out-of-focus highlights (blur disc) hebben de vorm van een scherpe ring, en niet van een zachte vlek. Een spiegellens heeft altijd een lelijke bokeh.
- Grote fabrikanten (Canon, Olympus, Sigma,...) hebben zich teruggetrokken uit de markt van de spiegellenzen, waardoor er enkel kleine fabrikanten overblijven. De kwaliteit van de lenzen is niet gegarandeerd. De enige bekende lens, de Sigma 600mm ƒ/8 wordt niet meer gemaakt.
Blur disc
De blur disc heeft altijd de vorm van het diafragma of lensopening. Een spiegellens heeft geen diafragma, maar wel een ring in het midden van de objectieflens. Deze ringvorm is zichtbaar in de delen van de foto die niet in focus zijn (zowel voorgrond als achtergrond!). Dit nadeel van de catadioptrische lens is niet van toepassing bij het bestuderen van hemellichamen (alle onderwerpen staan op oneindig), en bij wildlife moet de fotograaf ervoor zorgen dat de achtergrond niet storend is. Indien men een relatief effen achtergrond kiest is het effekt niet te zien. Sommige lenzen vertonen scherpere ringen dan andere lenzen, dit hangt af van de specifieke formule van de lens.
Lichtsterkte
De ring in het midden van de objectieflens speelt geen grote rol bij de beperkte lichtsterkte van de lens. Alle extreme tele-lenzen zijn weinig lichtsterk (of je moet een uiterst grote objectieflens hebben). Is de diameter van de ring de helft van de totale lensdiameter, dan houdt die slechts 25% van het licht tegen. Wel is het zo dat de ring het contrast vermindert (en daarbij horend ook de kleursaturatie).
Sony
Ik ben niet zo'n grote fan van Sony, maar deze firma is wel de enige camerafabrikant die nog een echte catadioptrische lens in zijn assortiment heeft (alle andere lenzen van Sony lijken wel uit het catalogus van Canon te zijn gekomen: 24-70 ƒ/2.8, 100 f2.8 MACRO, ... Zelfs de pro-lenzen hebben de klassiek witte Canon-kleur!) De spiegellens van Sony is een prime lens van 500mm ƒ/8 (SAL-500F80).In tegenstelling met niet-merkgebonden lenzen werkt bij deze lens de autofocus. Optisch gezien (wat betreft de stigmometer) gedraagt de lens zich als een ƒ/5.6 en niet als een ƒ/8-optiek. De scherpstelling is niet ultrasonic, maar het is beter dan een manuele focus. Gemonteerd op de nieuwe α 900 van Sony is de scherpstelling supersnel en accuraat.
De beperkte lichtsterkte van de lens wordt opgevangen door de body-beeldstabilisator (sensor shift). Een inschakelbare ND-filter is voorzien (zoals op de betere videocamera's) want een diafragma is niet mogelijk.
Ik heb de lens korte tijd getest en ben zeer onder de indruk. Zoals bij nagenoeg alle spiegellenzen is het beeld zeer scherp. Omdat de spiegellens zo compact gemaakt is heb je minder moeite on het geheel stabiel te houden; de lens weegt minder dan een 24-70 F2.8 (SAL-2470Z)! Bij natuur-fotografie vangt de lens weinig wind.
De lens kan gebruikt worden voor sportmanifestaties: de lens is gemakkelijk draagbaar in vergelijking met een vergelijkbare klassieke telelens en een statief is minder noodzakelijk (lager gewicht). De lichtsterkte is beperkt, maar dat is ook het geval indien je een extender of converter (resp. voor reflextoestellen of compact-toestellen) zou gebruiken.
Bij de foto links werd er specifiek gebruik gemaakt van de eigenschappen van een spiegellens: zijn ringvormige blur disc om een artistiek resultaat te bekomen. Als je goed kijkt zal je merken dat de blur ringen afgeplat zijn in de hoeken wegens optische vignetering.
Mangin spiegel
Bij spiegellenzen wordt het licht door de spiegelende oppervlakte aan de voorkant van de lens gereflekteerd. Het licht moet daarom niet door het glas gaan, en dit betekent minder vervormingen (voornamelijk dispersie of kleurbreking): correctielenzen kunnen achterwege blijven. Ieder overgang van lucht naar glas veroorzaakt interne reflekties in het glas. Hier gaat het licht niet door het glas. Dit is de reden dat het beeld van een spiegellens zeer scherp is.Maar de tweede spiegel kan uitgevoerd worden als Mangin spiegel waarbij de reflektie op de achterkant van de lens gebeurt. Deze lens gedraagt zich als een holle spiegel die geen sferische aberraties heeft (een perfecte lens dus). Omdat het licht tweemaal door de lens passert worden de optische fouten geneutraliseerd.
Onderaan drie voorbeelden van het gebruik van een spiegellens. Wat vooral opvalt is de zeer hoge beeldscherpte, maar ook de storende achtergrond. Ook bij de laatste foto merkt je de typische blur-ringen op de achtergrond. Niet echt iets dat je zou willen bij een portfolio.
