Fotostudio

De uitlichting is hoe de lichtbronnen opgesteld worden om het juiste resultaat te bekomen. Je kan een opstelling kiezen voor produktfotografie (fotografie van toestellen, sportaccessoires, kleding en dergelijke) waarbij de bedoeling een evenwichtige lichtverdeling te bekomen. Hier gebruik je grote softboxen.

Maar je kan ook portretfotografie doen, waarbij de eigenschappen van het fotomodel naar voren komen. Grote softboxen zijn niet aangeraden bij het fotograferen van mannelijke fotomodellen: het beeld wordt te vlak, te effen, weinig interessant (“platstrijken” noemen wij dit). Voor mannelijke portretfotografie gebruik je meer exclusieve lichtbronnen, zoals honinggraatfilters voor strijklicht en tegenlicht (silhouetverlichting).

Er is eigenlijk maar één algemene regel: plaats de studioverlichting voldoende ver van het model zodat je geen lelijke afstands-effekt bekomt: bij strijklicht is één kant overbelicht en de andere te donker, en bij frontaal licht is de neus te helder (een typisch effekt als je de ingebouwde flitser van je fototoestel gebruikt). De meeste mensen zijn dergelijke foto's gewoon, en zien de fout niet meer in. Maar plaats je de perfekt uitgelichte foto ernaast, dan valt de fout direkt op.

Opstelling lichtbronnen

Bij studiofotografie gebruik je zeker niet de flitser van je fototoestel (storende schaduwen). Een ander probleem met de flitser op het fototoestel is het uitvlakken (platstrijken) van de foto: alle details en relief zijn verdwenen. Maar ook het gebruik van een te grote softbox zorgt voor een “platte” foto.

Door de positie van de verlichting kan je speciale schaduweffekten bekomen, zoals op de foto op de pagina academische lichtopstelling. Om zoveel mogelijk van het licht te kunnen benutten schilder je de muren in een neutrale lichte kleur (wit is eigenlijk nog de beste kleur), dit is vooral nodig als je geen flitsers maar constant licht gebruikt. Als je graag lowkey werkt (geheimzinnige modellen met duistere trekjes) dan moet de studio zwart geschilderd worden.

Voorbeeld met werflampen

Voor een portret voor een portfolio worden er doorgaans 3 studiolampen gebruikt: één wordt gericht naar het plafond (achtergrondbelichting). Deze achtergrondverlichting zal ervoor zorgen dat de schaduwen niet te scherp afgetekend worden en dat er nog iets te zien is in de donkere partijen (opheldering). Zonder lichtverdeler produceren de werflampen namelijk zeer "hard" licht.
Het model wordt belicht door de twee andere lampen. Om een lichte softbox-effekt te bekomen kan je de glazen voorplaat van je werflampen met kalkmelk beschilderen. Kalkmelk vergeelt niet door de warmte. Je kan de werflampen op verschillende afstanden plaatsen om het effekt te regelen. Plaats de lampen niet te dicht bij het model zodat de verlichting evenwichtig is. Richt eventueel een tweede werflamp naar een witte muur om een egale, softe belichting te bekomen, of gebruik een plaat uit piepschuim als reflektiescherm.

Tip van de professionele fotograaf: Zorg dat het licht van de flitsers (modeleerlamp) in de ogen van het model reflekteert. Dan krijgt het model een levendige blik. De uitlichting voor portrets (deel II van deze pagina). Drie uitgewerkte lichtopstellingen (groepsfoto, catwalk en produktfotografie).

Alex Studiofotografie: Denis Wöhler

De academische lichtopstelling wordt naar een nieuwe pagina verplaatst.

Je kan variaties op deze schoolse opstelling aanbrengen:

• Beide studiolichten aan één kant en het model met strijklicht belichten. Met de twee lampen naast elkaar zijn de schaduwen minder hard afgetekend. Geen achtergrondflitser, wel een zwakke opheldering.

• Symmetrische belichting (vermogen hoofdlicht en opheldering even sterk en zelfde soort kleine softbox). De flitsers meer uit elkaar dan bij het vorige voorbeeld, maar minder dan bij een academische opstelling. Hier is de bedoeling een dubbele symmetrische schaduw te creeren, zodat de aandacht naar het model gaat vanwege het effekt: fel verlicht model, symmetrische schaduw. Achtergrondbelichting kan hier ook achterwege blijven (zie foto hierboven in de tekst).

• Het omgekeerde effekt: gebruikt een geconcentreerde achtergrondverlichting om een heldere vlek achter het model te produceren. Hier valt het model op omdat het omgeven wordt door een aura.

Bij produktfotografie (al dan niet met modellen) moeten de reflekties van de flitser onderdrukt worden. Hoe je dit doet lees je op deze FAQ pagina.

Om het direkte licht van de flitser, spot of werflamp te temperen kan je gebruik maken van indirekt licht (door middel van een lichtparaplu) of door een doorzichtige witte doek te plaatsen tussen lamp en model. Er bestaan kant-en klare construkties (softbox ea.) die je op de professionele flitser kan schuiven, deze worden light modifiers genoemd.

Voor mannelijke portretfotografie gebruik je zeker geen grote softboxen. Een octagon van 80cm is eigenlijk het maximum, anders heb je een "platte" foto (foto zonder indruk van relief). Bij het gebruik van een softbox kan de achtergrondbelichting vervallen: de softbox geeft namelijk een heel effen beeld.

Een interessante opstelling als je over filters kan beschikken is de volgende:

• strijklicht links: gebruik een verticale softbox en zet de lamp voldoende ver van het model zodat je geen overbelichting hebt. Dit is de hoofdverlichting en de lamp moet op hoog vermogen werken. De bedoeling is de spieren van het model beter te laten uitkomen.

• accentverlichting op het gezicht van het model: om een meer effen verlichting te bekomen. Gebruik daarvoor een honinggraatfilter of een kleine softbox dat je juist rechts van je fototoestel plaatst en dat naar het gezicht van het model gericht staat. in plaats van een honinggraatfilter kan je hiervoor een snoot gebruiken dat een geconcentreerde lichtstraal geeft. De lamp moet op minimaal vermogen werken (eventueel grijsfilter gebruiken als het gezicht teveel belicht wordt). Het effekt van deze lichtbron moet heel subtiel zijn en er mag geen overgang zichtbaar zijn.

• indien nodig gebruik je een octagon of grote softbox (algemene verlichting) om de schaduwen te temperen.